MAYISHAZIRAN2023
YENİDEN KÖKLER: EGELİLER
Mollazadelerden İzmir sanayi ve spor tarihine
Egeliler
Egelilerin Karaman'dan Girit'e uzanan, İzmir'de dallanıp budaklanan kökleri, her alanda meyveler vermiş. Tüccar, sanayici, bürokrat, sporcu, sanatçı, akademisyen... Egelilerin manifaturacılık ve toptan gıda ticareti ile başlayan iş yaşamında odak noktası ise, İzmir'in sanayi tarihine kazandırılan Altınyağ, Altın Kiremit, Ege Pirina gibi fabrikalar...
Osmanlı İmparatorluğu'nun o geniş sınırları içinde bir yerden bir yere, sonra bir başka yere göçüp duran; oralarda yeni hayatlar kuran aileler, her yeni coğrafyada edindiği yeni birikimlerle melez kültürler yarattı. İzmir, o göç duraklarından biri, çoğu aile için sonuncusu oldu. O ailelerin getirdiği kültürlerle zenginleşti. Bugün İzmir'in en kalabalık ailelerinden olan Egelilerin Karaman'dan başlayıp Girit'te 230 yıl süren, oradan Köşk, Söke, Urla ve İzmir'e akan yolculuğu da böyleydi. Geleceği görerek adımlar atan, kendilerinden sonraki kuşaklara iyi bir gelecek hazırlayan Mollazadelerin torunları Egeliler, İzmir ekonomisinde ve sosyal yaşamında iz bıraktı. Ailenin yeni kuşakları da atalarından aldığı bu mirası değerlendirdi; geniş ufuklu, eğitimli ve üretken bireyler oldular.
Ve bu süreçte belki de en önemli dayanaklarından biri, aile bağlarını hiç koparmadan ve mazilerine saygı duyarak yaşamalarıydı. Selva Egeli'nin aile tarihini özetleyip fotoğraflarla tüm kuşakları bir araya getirerek hazırladığı Egeli Aile Albümü, her Egeli'nin kütüphanesinde bulunuyor.
Egelilerin bilinen en eski tarihi, 17. yüzyıl sonuna, Larende'ye (Karaman) gidiyor. Hikaye, Anadolu Selçuklu Sultanı Melikşah'ın 12. yüzyıl başında, daha eski bir kalenin yerine yaptırdığı, çevresi 500 metre, dikdörtgen planlı, sekiz burçla desteklenen Karaman Kalesi’nin bedesteninde başlıyor. Abu Kebir Kulle İmamı olarak anılan Molla Mehmet Efendi, bedestenin imamlığını yaparken yaşamı, Osmanlı tarihinin yol ayrımlarından biriyle kesişiyor. Osmanlı, yürüttüğü Akdeniz politikası sonucunda 1645'te Girit işgalini başlatıyor ve Hanya'yı alıyor. 1669'da ise Kandiya'yı (Iraklia) alarak, Girit'i tamamen ele geçiriyor. Rumeli, İskenderiye ve Karaman sancakları, 24 yıl süren işgalin bu son büyük seferine, Çeşme'de birleşip büyük bir sancak olarak katılıyor.
İşte Abu Kebir Kulle İmamı Molla Mehmet Efendi de Karaman'dan Girit'e, Türk ordusunun imamı olarak gidiyor. Ve orada 230 yıl sürecek aile hikayesinin ilk kuşağını başlatıyor. Kandiya'ya yerleşen Molla Mehmet Efendi, fetihten sonra camide ikamet ediyor. Onunla birlikte Girit'te beş kuşak Mollazade yaşıyor.